مستند تماشایی «ایساتیس» ساخته علیرضا دهقان که چندی‌ست در گروه هنر و تجربه روی پرده آمده، اثری فراتر از یک مستند معمولی است که پیداست برای هر نمای آن و برای همه جزییاتش وقت و فسفر صرف شده است.
ایساتیس، اسم قدیمی شهر زیبا و دوست‌داشتنی یزد است و دهقان، فیلم‌ساز یزدی، در مستندش تاریخچه این شهر را از زاویه افسانه‌ها و اسطوره‌ها، و در قالب روایت چهار عنصر حیات (آب، باد، آتش و خاک) می‌گوید.
فیلم‌ساز فقط به ثبت آن‌چه موجود است اکتفا نکرده، بلکه بسیاری از جزییات آن را ساخته و هر بخش از فیلم، حتی عبور یک رهگذر و نمایش سایه‌ای بر دیوار، همچون به جا آوردن یک مراسم آیینی اجرا شده است.
فیلم حاکی از یک سلیقه بصری تحسین‌برانگیز است و پیداست فیلم‌ساز برای هر نمای فیلم، متکی بر نور و سایه و قاب‌بندی‌های فاخر، طرح و ایده داشته است.
ایساتیس در همان دقایق اولش خود را وام‌دار «باد صبا»ی آلبر لاموریس نشان می‌دهد و تا پایان، این پیوند را با اتکای عمده بر نماهای هوایی و روایت بی‌واسطه چهار عنصر حیات حفظ می‌کند.
اگر در «باد صبا» فقط روایت باد را با صدای جادویی منوچهر انور می‌شنویم، این‌جا با صدای آشنای چهار گوینده روایت آب (مریم شیرزاد)، آتش (ابوالحسن تهامی)، باد (نصرالله مدقالچی) و خاک (زهره شکوفنده) را از داستان یزد می‌شنویم.
مشکل فیلم برای من، البته در همین بخش است. عمده گفتار متن «ایساتیس» شبیه شرح عکس، و زائد است؛ با ساختاری شبیه انشا و قطعه‌های ادبی خیلی معمولی. و شاید بهتر بود صداهایی ناآشنا برای اجرای آنها انتخاب می‌شد.
با این حال «ایساتیس» مستندی باارزش و دیدنی‌ست با فیلم‌برداری بسیار چشم‌نواز مهدی آزادی و موسیقی زیبای ستار اورکی که تماشایش را با تاکید و اصرار، روی پرده یکی از سینماهای گروه هنر و تجربه توصیه می‌کنم.
دقت و وسواس در ساخت جزییات و لحظه‌لحظه فیلم، احترام‌برانگیز است.
چند سال پیش در سفری به یزد جادویی، بسیار شیفته این شهر زیبا شدم و حالا با تماشای این مستند آن را بیش‌تر شناختم و حالا می‌توانم بگویم عاشقش شدم.
نویسنده : هوشنگ گلمکانی
